Günlerin İsimleri Nereden Geliyor Dersiniz?
Sendromun adı Pazartesi
Sallanır Salı
Çarşamba dolanır çarşafa
Perşembe desen perişanlık
Cuma sevilmez mi hiç mübarek gün
Çalışana arifesidir bayramın
Cumartesi adı tatildir bayramın
Pazar başlar belirtileri sendromun
Tabi ki de günlerin isimleri yapılan bu benzetmelerden gelmiyor. Aslında o kadar da karmaşık değildir günlerin isimleri sadece birazcık Farsça-Arapça-İbranice dillerine vakıf olmak gerekir. Biz haftaya pazartesi ile başlıyoruz; ancak dünya genelinde haftanın birinci günü pazardır. Bu da yine dini inanışlardan kaynaklıdır.
Eski çağlarda toplumlar gezegenlerin veya mitolojik tanrı isimlerini günlere vermiştir. Bu durum Latince, İngilizce, Antik Yunanca ve Antik Almanca dillerine göre değişmektedir. İngilizce ’den örnek verecek olursak “Saturday – Sunday – Monday ”, sırasıyla Satürn günü – Güneş günü – Ay günü“ şeklindedir. “Tuesday – Wednesday – Thursday – Friday” günleri ise aslında Nors mitolojisindeki Germen tanrılarına karşılık gelmektedir. Ancak, Latince’deki karşılıkları yine gezegen isimleridir. Bunlar da sırasıyla “Mars – Merkür – Jüpiter – Venüs” şeklindedir.
Bugün kullandığımız günlerin isimleri nereden geliyor dersek; Ortadoğu’dan geliyor diyebiliriz bence. Biraz Farsça ‘dan biraz Arapça ‘dan biraz da İbranice ‘den alınarak ortaya karışık sunulmuştur. İsimler karışık olsa da aslında mantık aynı mantıktır. Basitçe numaralandırma usulüne göre günler adlarını almıştır. İlk gün Pazar günü, bildiğimiz pazar yerinden gelmektedir ve köken olarak Arapça’dır. Ardından gelen gün anlamında Türkçe kökenli “ertesi” sözcüğü eklenmiştir. Salı, kelimesi İbranice üçüncü anlamındadır. Arapça ‘da ise “selase” aynı anlamı taşımaktadır. Arapça “se” de üç demektir. Çarşamba ve Perşembe günleri de yine Arapça ‘dan dilimize çevirilen dördüncü ve beşinci gün anlamında olan “cehar-şenbe” ve “penç-şenbe” den gelmektedir. Cuma günü ise yine Arapça ‘da “toplama, toplanma, topluluk” kökünden gelmektedir. Cami, cima, cumhur, cemaat, camia, icma, cemiyet, Cuma kelimeleri aynı kökten olup benzer anlamlara sahip sözcükler olarak bugün dilimizde kullanılmaktadır. Cumartesi yine ertesi gün anlamında Türkçe kökenlidir.
Tavla oynayanlar Farsça altıya kadar saymayı bilirler. 1 yek, 2 du, 3 se, 4 cihar, 5 penç, 6 şes… diye devam eder. Peki 7 ne demek biliyor muyuz? Evet tavla oynamasak da çok iyi biliyoruz 🙂 Farsça 7 “heft” veya “hefte” dir. Tabi biz buna hafta diyoruz. Bir hafta da yedi gün zaten. Bir hafta yedi gün olduğu için mi hafta denmiş, yoksa hafta dendiği için mi numaralandırılmaya gidilmiş onu bilemiyoruz. Günlerin ilk kullanımlarına farklı kaynaklarda farklı tarihlerde rastlanmıştır.
Yazının ilham kaynağı: Lüzumsuz Bilgiler Ansiklopedisi
Diğer kaynak: evrimagaci.org